Blog: Pensioengeld mag nooit worden verdiend met het leed van anderen
Deze week stemde een meerderheid van de Tweede Kamer in met een motie tegen het ‘activistisch beleggingsbeleid’ van pensioenfondsen. De indieners (VVD, BBB en SGP) vinden dat het beleggingsbeleid van sommige van deze fondsen te veel bepaald wordt door ‘ideëel uitgangspunten’, en meer gericht moet zijn op het behalen van rendement. Nu de motie is aangenomen, ligt er een verzoek bij de regering om te verkennen of toezichthouders deze overweging mee kunnen nemen wanneer zij het beleggingsbeleid van de pensioenfondsen toetsen.
De term ‘activistisch beleggen’ is echter een problematische misvatting. Want waar deze partijen spreken over ‘activistisch beleggen’, gaat het eigenlijk om beleggingen die gedaan worden op een verantwoorde manier, volgens internationale verdragen, richtlijnen en bestaande wetgeving. Zo zijn pensioenfondsen sinds 2009 bij wet verboden om te beleggen in bedrijven die clustermunitie of cruciale onderdelen daarvan produceren, verkopen of distribueren. Daarnaast hebben zij zich sinds 2011 te houden aan de VN en OESO-richtlijnen voor ondernemen met respect voor mensenrechten.
In plaats van ‘activistisch beleggen’ gaat het dus om verantwoord beleggen.
Ook vanuit het risicoperspectief is een pensioenfonds verplicht om rekening te houden met en het beheersen van de risico’s die verband houden met klimaat, mensenrechten en sociale verhoudingen met betrekking tot hun beleggingsportefeuille. Een pensioenfonds heeft als langetermijnbelegger direct te maken met de consequenties van ecologische, economische of maatschappelijke ontwikkelingen op de toekomstige waarde van de beleggingen. De risico’s die daarmee verband houden, vormen dan ook een onderdeel van hun verplicht risicobeheer en de eigenrisicobeoordeling. De eisen op dit gebied staan in Artikel 18 en Artikel 18b Besluit financieel toetsingskader.
Maar ook zonder wetgeving zou het vanzelfsprekend moeten zijn dat pensioenfondsen geen geld verdienen over de rug van anderen, door bij te dragen aan (ernstige) mensenrechtenschendingen, conflict, ontbossing en klimaatverandering. Pensioenfondsen hebben dit de afgelopen jaren geleidelijk opgenomen in hun beleggingsbeleid. Dat deden ze op basis van deze richtlijnen, maar ook op basis van de voorkeuren van hun deelnemers. Die willen namelijk ook niet dat hun pensioengeld wordt belegd in bedrijven die schade veroorzaken aan mens en milieu, dichtbij of ver weg.
En als je de richtlijnen, en de wens van deelnemers om niet te verdienen aan de ellende van anderen en toekomstige generaties, serieus neemt, dan wordt je als pensioenfonds vanzelf kritischer op een aantal bedrijven en sectoren. Steeds meer fondsen vinden bijvoorbeeld fossiele bedrijven niet meer passen in een verantwoord beleggingsbeleid. Zij zien de schade van klimaatverandering, dichtbij en ver weg. Ze hebben in veel gevallen jarenlang gesproken met fossiele reuzen om verandering te bepleiten. Zonder resultaat. En daarom stappen de fondsen nu uit deze bedrijven.
Ook dit is geen ‘activistische’ keuze, maar simpelweg verantwoord.
Voor de duidelijkheid: de Eerlijke Geldwijzer pleit er niet voor dat pensioenfondsen alléén maar investeren in projecten die zich uitsluitend bezighouden met duurzaamheid. Waar wij wel voor pleiten, is dat het behalen van pensioenrendement altijd plaatsvindt binnen de kaders van de wet en van internationale verdragen en richtlijnen. En dat het uitgangspunt altijd moet zijn: niet met het leed van anderen.
