Twee jaar geleden diende de Indonesische Eerlijke Bankwijzer, Responsibank een officiële klacht in op de dag van de aandeelhoudersvergadering van ING. Ondanks aantoonbare corruptie en schending van milieu- en mensenrechten, laat ING weten achter de financiering van de kolencentrale in Indonesië te blijven staan zonder bij te dragen aan herstel voor slachtoffers. Dit is in strijd met de internationale OESO-richtlijnen voor verantwoord ondernemen. Andere internationale banken trokken zich al eerder terug uit het omstreden project. Vandaag houdt ING in Amsterdam weer haar jaarlijkse aandeelhoudersvergadering.
‘Pas in januari van dit jaar kreeg de Indonesische eerlijke bankwijzer een antwoord op haar klacht. Het is mooi dat ING een klachtenmechanisme voor slachtoffers heeft, maar dan moet dat wel werken, aldus Barbara Oosters, projectleider van de Nederlandse Eerlijke Bankwijzer. ‘Er is geen duidelijke tijdslijn en gedupeerden krijgen niet de informatie die nodig is voor een echte dialoog. De slachtoffers voelen zich niet gehoord. Dat lieten ze ook weten in een brief aan het bestuur van ING . Ze overwegen nu andere stappen.’
Al jaren roepen internationale milieu- en mensenrechtenorganisaties, waaronder de Eerlijke Bankwijzer, ING op om investeringen in de Cirebon-kolencentrales te stoppen. ING financierde desondanks na de eerste kolencentrale, Cirebon 1, ook de tweede kolencentrale, Cirebon 2, met 125 miljoen dollar. ING wierp zich zelfs op als coördinator van een consortium van banken. Als coördinator draagt ING extra verantwoordelijkheid naar de omwonenden. Andere internationale banken trokken zich wel terug vanwege de gekende misstanden.
De kolencentrales in Cirebon zorgen ervoor dat 3000 zoutarbeiders, vissers en boeren beroofd zijn van hun levensonderhoud. De Indonesische universiteit stelde onomstotelijk vast dat Cirebon 1 een negatieve impact heeft op de waterkwaliteit en het zeeleven. En op 14 maart 2023, is tegen een voormalige ambtenaar in het gebied vervolging ingesteld voor het ontvangen van steekpenningen voor Cirebon 2 door de Indonesische anti-corruptie commissie. Responsibank deelde in juni 2022 een nieuwe factsheet met ING.
‘Ondanks deze bewijzen komt ING na eigen onderzoek tot de conclusie dat de Cirebon centrale voldoet aan alle duurzaamheidsafspraken. In het rapport van ING staan geen referenties en worden ook geen onafhankelijke bronnen gebruikt. Liefst 10 keer verwijst ING als onderbouwing naar informatie van de gewraakte kolencentrale zelf. Slechts 2 keer wordt er verwezen naar informatie vanuit de slachtoffers. Cruciale onderwerpen uit de klacht van Responsibank, zoals de corruptie rond de vergunning voor de bouw van de tweede kolencentrale, zijn niet onderzocht door ING,’ aldus Oosters.
’In het verleden leefden we van de visserij en zoutteelt en kon ik zo voor mijn kinderen zorgen. Nu is ons gezinsinkomen meer dan gehalveerd en zijn de zoutvelden verdwenen om plaats te maken voor kolencentrales." Sarjum, een omwonende van de kolencentrales, is nu dagloner en moet elke dag op zoek naar werk. Hij verdient slechts 5-8 euro per dag, als hij het geluk heeft om die dag werk te vinden. "Elke dag daalt er zwart gruis neer van de kolencentrale. De meeste bewoners uit ons dorp hebben longziekten en ademhalingsproblemen, waaronder ikzelf. Onze rivieren en het zeewater zijn troebel en te heet geworden, de vis is schaars.’
ING belooft de situatie vanaf nu wel beter te gaan monitoren, maar van acties om daadwerkelijk de lucht- of waterkwaliteit te verbeteren of slachtoffers te compenseren voor het verlies van hun levensonderhoud is geen sprake. Opmerkelijk is ook dat ING pas na een gesprek met slachtoffers in juni 2022 begreep dat het klachtenmechanisme van de kolencentrale zelf niet functioneert. Als oplossing wil ING dat de kolencentrale het mechanisme meer ‘’bekendheid’’ geeft. Terwijl het echte probleem van niet gebruik, gebrek aan legitimiteit en vertrouwen, niet wordt aangepakt.
Het idee van een effectieve genoegdoening van slachtoffers van milieu-en mensenrechtenschendingen is dat de situatie van slachtoffers hersteld wordt tot een niveau dat gelijk is aan of zo dicht mogelijk bij de positie waarin ze zich bevonden voordat de schending plaatsvond. Geen van de oplossingen die ING voorstelt, zal precies dat doen voor Sarjum en zijn dorpsgenoten.
