Blog: overheid, laat het duidelijk zijn: banken kunnen niet meer investeren in wapens en plofkippen
De Tweede Kamer spreekt woensdag over het beleid dat de overheid voert om ‘internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO)’ te stimuleren. Op tafel ligt een rapport van PwC met aanbevelingen over hoe overheden dat kunnen stimuleren.
Uit het rapport blijkt onder andere dat bedrijven aangeven ‘niet altijd te weten wat er van hen wordt verwacht als het gaat om verantwoord ondernemen’. In de praktijk blijkt dat banken met hun investeringen soms ingaan tegen overheidsbeleid. De overheid moet duidelijk maken dat dit niet langer kan en dat verschuilen achter ‘onwetendheid’ niet acceptabel meer is.
Begin deze maand bleek uit een onderzoek van PAX voor de Eerlijke Bankwijzer dat ING, ABN Amro en Van Lanschot samen voor bijna 600 miljoen euro investeren in bedrijven die wapens leveren aan Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en Egypte. Deze landen zijn betrokken bij de oorlog in Jemen waar veel burgerslachtoffers vallen en het internationaal humanitair recht stelselmatig geschonden wordt.
De Nederlandse overheid is daarom al vanaf 2016 zeer terughoudend met wapenexportvergunningen naar deze landen en sloot wapenexport eind 2018 zelfs vrijwel volledig uit. De drie banken investeren hiermee dus zwaar onder de standaard die de Nederlandse overheid zelf hanteert. Zeker in het geval van ABN Amro, waarin de staat een meerderheidsbelang bezit, is dit onbegrijpelijk en pijnlijk.
Een tweede voorbeeld betreft dierenwelzijn. Een unanieme (!) Tweede Kamer heeft eind mei een motie aangenomen die de regering oproept om niet toe te staan dat de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling leningen verstrekt aan MHP, de grootste producent van kippenvlees en foie gras van Oekraïne. MHP ligt al jaren onder vuur vanwege de goedkope plofkippen waarmee ze de Europese markt overspoelen en oneerlijke concurrentie veroorzaken voor Nederlandse vleeskippenhouders die volgens hogere dierenwelzijnsnormen produceren. Eerder dit jaar veroorzaakte MHP een schandaal over de gruwelijke wijze waarop ze ganzen dwangvoederen voor hun foie gras. Tegelijkertijd investeren ING, Rabobank en daarnaast bijvoorbeeld Aegon en Nationale Nederlanden al jaren volop in MHP.
Ook op het gebied van klimaat kunnen banken meer doen om regeringsbeleid te volgen. Ondanks dat de regering ‘streeft naar een verdere beperking van de opwarming tot maximaal 1,5 graad Celsius’ investeerde ABN Amro de afgelopen jaren 82 procent en ING 83 procent van hun energieleningen in fossiele energiebedrijven. Dat kan en moet anders.
Het is duidelijk wat er van bedrijven wordt verwacht. De overheid maakt duurzaamheidsbeleid gebaseerd op internationale normen en een democratisch proces. Een bank die dit beleid aan z’n laars lapt dient hierop aangesproken te worden. Kamer en regering moeten vandaag duidelijk maken dat dit niet acceptabel is.
Jan Gruiters en Pascal de Smit vertegenwoordigen PAX en World Animal Protection, organisaties die deel uitmaken van de Eerlijke Bankwijzer.
Dit opiniestuk verscheen op 19 juni 2019 in de Volkskrant
