De Eerlijke Bankwijzer bestaat 10 jaar
Op 26 maart vierden we het tienjarig bestaan van de Eerlijke Bankwijzer. Na tien jaar onderzoek, dialoog en druk kunnen we stellen dat zeven banken veel beleid hebben verbeterd voor mens, dier en milieu. Tegelijkertijd blijkt dat banken nog altijd veel meer geld lenen aan fossiele energiebedrijven dan aan duurzame. Daarnaast zijn banken meestal niet transparant over de vraag of zij klanten ter verantwoording roepen als die de mensenrechten schenden, dierenmishandeling toestaan of corrupt zijn.
Voortgang en resultaten aangeboden aan Tweede Kamer
Op 26 maart 2019 heeft de Eerlijke Bankwijzer het jubileumboek ‘Tien jaar druk, dialoog en consumentenvoorlichting’ aangeboden aan de Tweede Kamer. Banken moeten duurzamer investeren en transparanter worden over hun investeringen. Overheid en Tweede Kamer moeten hen hiertoe stimuleren. Dit stelden verschillende Kamerfracties tijdens de overhandiging van het boek.
- D66 - woordvoerder Financien Joost Sneller wil dat banken transparanter worden over hun investeringen: "Waar gaat mijn geld naar toe, dat is op dit moment nog onvoldoende transparant.” Op de vraag of hij een rol voor de politiek ziet om banken te verduurzamen antwoordde Sneller bevestigend: “Ja, laatst is er ook een motie van mij aangenomen om te zorgen dat banken investeringen transparanter gaan maken, en ook te zorgen dat accountants dat kunnen controleren of dit ook klopt zodat het eenduidig en ook vergelijkbaar tussen banken is.”
- GroenLinks - woordvoerder Financiën Bart Snels: “Ik vind dat banken echt meer stappen moeten maken om beleggingen en investeringen af te bouwen als ze niet duurzaam zijn, als ze geen rekening houden met klimaat, geen rekening houden met rechten van mensen en werknemers.”
- SP - woordvoerder Financiën Mahir Alkaya: “Mensen vertrouwen banken hun spaargeld toe. Je moet er van uit kunnen gaan dat banken daar verantwoord mee om gaan. Dus niet investeren in wapens en niet investeren in foute palmolieplantages.”
- PvdA - woordvoerder Financiën Henk Nijboer: “Banken hebben natuurlijk een grote verantwoordelijkheid over hun investeringen. Is dat in fossiele, oude industrie of in kerncentrales of is dat echt in duurzame economie die ook toekomst heeft. Ik verwacht dat ze daar veel meer aan doen. De woorden zijn er al wel steeds meer gelukkig, maar de daden moeten nog volgen.” Nijboer vindt het van groot belang om “banken bij de les te houden om zowel gezonder te zijn en niet elke euro 33 keer uit te lenen als ook duurzamer te zijn. En daar kunnen wij ook met wetgeving bij helpen. Dat hebben we de afgelopen jaren gedaan maar er is nog meer nodig.
- PvdD - woordvoerder Financiën Lammert van Raan pleit eveneens voor een rol van de overheid: “De politiek heeft een noodknop nodig dat ze meteen kunnen ingrijpen bij banken als ze verkeerde dingen doen.” En: “Wat me erg stoort is de mooie reclames die banken maken en ondertussen boeren afknijpen die een omslag willen maken naar biologische landbouw en boeren gevangen houden in een systeem dat volledig failliet is.”
Aanbevelingen aan overheid en Tweede Kamer:
In het jubileumboek beschrijft de Eerlijke Bankwijzer de voortgang van banken op duurzaamheid, maar geeft ook voorbeelden van tekortschietende inzet van banken om misstanden bij klanten te voorkomen en aan te pakken. Daarom zijn er zes aanbevelingen in het boek opgenomen voor banken hoe zij beter kunnen voorkomen dat zij bedrijven of activiteiten financieren die onherstelbare schade toebrengen aan mens, dier en milieu. Zes aanbevelingen aan banken om te helpen voorkomen dat toekomstige generaties schade oplopen vanwege onduurzame investeringen in het heden. Tevens staan er negen aanbevelingen aan de Nederlandse overheid en Tweede Kamer in het boek; ook zij kunnen concrete maatregelen nemen om maatschappelijk verantwoord bankieren te bevorderen
In het jubileumboek van de Eerlijke Bankwijzer staan een aantal resultaten en voortgang van banken op duurzaamheid benoemd:
- Beleidsaanscherpingen. De onderzochte banken voerden in de eerste vijf jaar 165 beleidsaanscherpingen door op onder meer mensenrechten, wapens en voeding. Banken verbeterden in de tweede vijf jaar 100 beleidsscores op duurzaamheid.
Enkele voorbeelden van grotere inzet op duurzaamheid door banken:
- Dierenwelzijn. ABN Amro, ING en Rabobank stopten met nieuwe financiering voor bontproductie.
- Klimaat. ING en Rabobank willen inmiddels niet meer investeren in steenkoolwinning en elektriciteitsopwekking uit steenkool. De Volksbank gaat een stap verder en committeert zich aan een klimaatneutrale balans in 2030. Een aantal banken werkt samen aan een gemeenschappelijke manier om de klimaatimpact van hun investeringen te meten.
- Mensenrechten. Banken steunen de de VN-principes voor bedrijven en mensenrechten. Banken nemen onder meer schending van landrechten door klanten serieuzer.
- Arbeidsrechten. Een aantal banken werkt samen aan een leefbaar loon in de textielsector en het tegengaan van onveilige sloop van schepen op stranden van ontwikkelingslanden.
- Wapens. De meeste banken sluiten kernwapenproducenten uit.
Klachten en complimenten over duurzaamheid:
- Klachten & complimenten. Via de website van de Eerlijke Geldwijzer zijn er ruim 76.000 klachten en complimenten over duurzaamheid verstuurd naar banken en (bank-)verzekeraars.
Steeds meer Bankwijzers internationaal:
- In Thailand wordt volgende week de tiende Eerlijke Bankwijzer gelanceerd en later dit jaar in India de elfde. Sinds 2014 zijn Eerlijke Bankwijzers opgericht in België, Brazilië, Duitsland, Frankrijk, Indonesië, Japan, Noorwegen en Zweden.
Wat kunnen de banken beter doen?
Banken hebben vaak geen antwoord als de Eerlijke Bankwijzer of anderen ze aanspreken op misstanden bij bedrijven waarin zij investeren. Banken zijn niet duidelijk over de vraag wat ze hier precies tegen ondernemen, laat staan of dat wat oplevert. Praten met klanten is prima. Maar als die klanten misstanden niet oplossen en slachtoffers niet helpen, moet dat consequenties hebben. Ook op het onderwerp klimaat moeten banken veel harder aan de slag: het ontbreekt ze aan de wil om investeringen in olie- en gasbedrijven af te bouwen. In het 10 jaar boek staan een aantal aanbevelingen wat banken beter kunnen doen. Hieronder een aantal uitgelicht.
- Voor een goed klimaat: publiceer dit jaar al de broeikasgasemissies voor alle investeringen van de bank. Stel dit jaar doelen om deze in lijn te brengen met het VN-Klimaatakkoord van Parijs. Faseer investeringen in fossiele energiebedrijven uit.
- Voor goed dierenwelzijn: eis van klanten in de vlees- en zuivelsector dat ze dierenmishandeling uitbannen. Dieren in kooien, plofkippen en onverdoofde castratie van biggetjes zijn onacceptabel. Verschuif investeringen van intensieve naar diervriendelijker veehouderij.
- Voor mensenrechten: maak harde afspraken met bedrijven dat zij en hun toeleveranciers mensenrechten respecteren en een leefbaar loon garanderen. Wees open over welke acties de bank heeft ondernemen om schending van mensenrechten en arbeidsrechten bij bedrijven tegen te gaan. Wees open over de vraag of deze acties het probleem hebben opgelost, en of slachtoffers van mensenrechtenschendingen zijn geholpen. Stop financiering van bedrijven die onverbeterlijk zijn.
In actie komen helpt
De druk van de samenleving op banken om te verduurzamen is in de afgelopen jaren enorm toegenomen. Door middel van onderzoek, campagne en gesprekken met banken droegen wij – en jij – bij aan die druk. Na tien jaar doen veel banken het beter. Toch blijft druk van de Eerlijke Bankwijzer, van jou en van de politiek hard nodig. Want alleen zo stimuleren we banken om geen bedrijven of activiteiten meer te financieren die onherstelbare schade toebrengen aan mens, planeet en toekomstige generaties.
