14 juli 2009 - Oproep aan 6 banken met blijvende betrokkenheid bij foute wapenbedrijven. In een ingezonden brief in het Financieel Dagblad van 8 juli, schrijven enkele banken niet betrokken te willen zijn bij de productie van controversiële wapens of bij controversiële wapenhandel. Naar aanleiding van bezorgde bankrekeninghouders die hen aanschrijven zeggen banken als ING en Rabobank niet betrokken te zijn bij controversiële wapenbedrijven. Dat zijn ze echter wel: de beleggingsfondsen van enkele Nederlandse bankgroepen - Aegon, ING, Rabobank/Robeco, SNS - investeren nog altijd in bedrijven die bijvoorbeeld clustermunitie en anti-persoonsmijnen produceren en wapens leveren aan dictaturen als Libië, Birma, Tsjaad en Saoedi-Arabië, of aan landen als China en Rusland waar wapens aantoonbaar worden ingezet tegen de eigen burgerbevolking. Dit blijkt uit onderzoek dat de Eerlijke Bankwijzer heeft gepubliceerd op 2 juli.

Clustermunitie en dictators
Via haar beleggingsfondsen investeert ING bijvoorbeeld in Textron: een bedrijf dat clustermunitie en anti-persoonsmijnen maakt. Rabobank/Robeco beheert bijvoorbeeld 37 miljoen aandelen in het Chinese bedrijf Dongfeng Motor. Dit bedrijf verkocht in 2008 900 militaire vrachtwagens aan de Birmese dictators. Het Birmese leger zet al jaren op grote schaal vrachtwagens in tegen de Birmese burgerbevolking. Aandeelhouders als ING of Robeco kunnen helemaal geen voorbehoud maken in welk deel van een bedrijf waarin men belegt hun geld geïnvesteerd moet worden, ook al zouden ze dit misschien willen. 

ING is daarnaast de enige van de 12 onderzochte banken die ook met eigen spaargeld investeert in zowel bedrijven die controversiële wapens maken, als in bedrijven die zich schuldig maken aan controversiële wapenhandel. Het gaat hier onder meer om Thales en Boeing. 

Boeing
De genoemde banken refereren in hun media-uitingen aan Boeing. Boeing is de grootste wapenproducent ter wereld. Boeing haalt de helft van zijn omzet uit wapens, waaronder massavernietigingswapens. In de kredietovereenkomst tussen ING en Boeing staat geen clausule dat het geld van ING niet mag worden besteed aan de productie van omstreden wapens of wapenhandel met omstreden regimes. De beleggingsfondsen van ING investeren in de tien grootste wapenbedrijven ter wereld, inclusief Boeing. Acht van deze bedrijven halen meer dan de helft van hun omzet uit wapens en allen zijn betrokken bij de productie van controversiële wapens en/of wapenhandel met dubieuze regimes.

Goed nieuws
Er is overigens ook goed nieuws te melden: ABN Amro, ASN, DSB, Fortis, Friesland Bank en Triodos investeren niet in controversiële wapenbedrijven: noch met eigen middelen, noch via beleggingsfondsen. Verder hebben de meeste van de 12 banken in het afgelopen jaar hun wapenbeleid (voor eigen investeringen) aangescherpt en blijken de meeste banken zich hier ook aan te houden. 

Over het onderzoek
In het onderzoek, uitgevoerd door onderzoeksbureau Profundo, is nagegaan of de banken investeren in een aantal bedrijven waarvan vaststaat dat ze controversiële wapens produceren zoals clustermunitie en massavernietigingswapens, of dat deze bedrijven wapens leveren aan dictaturen en corrupte regimes waar de mensenrechten worden geschonden.

Oplossingen
In het rapport ‘Banken en wapens: de praktijk’ staan een aantal aanbevelingen, die constructief, haalbaar en oplossingsgericht zijn. Zo roepen wij de banken niet op om relaties met controversiële bedrijven ‘zonder meer’ te beëindigen, maar wel om de dialoog met betreffende bedrijven aan te gaan. Als deze vervolgens weigeren om hun controversiële activiteiten te stoppen, moeten banken hun investeringen in deze bedrijven beëindigen. Pensioenfondsen als ABP en PZW zijn de banken hierin voorgegaan.

Genuanceerd
In tegenstelling tot wat enkele banken beweren is het rapport wel degelijk genuanceerd: banken die een goed wapenbeleid hebben ontwikkeld voor hun eigen investeringen worden hiervoor positief gewaardeerd. Dat een aantal van hen via hun beleggingsfondsen blijven investeren in controversiële wapenhandelaars is voor veel burgers - en dus klanten – onacceptabel. In een aparte score wordt aangegeven dat de betreffende banken op dit vlak nog altijd ondermaats presteren.

Transparantie
ING en Rabobank c.s. schrijven dat transparantie bij de Eerlijke Bankwijzer ontbreekt. Dit is volstrekt onterecht: alle banken zijn in alle fases van het onderzoek betrokken en kregen inzicht in de voorlopige conclusies van het rapport. Ieder kwartaal geeft de Eerlijke Bankwijzer banken de kans om hun beleid op papier te verbeteren en in de praktijk uit te voeren. Veel banken doen hier nu al hun voordeel mee. De Eerlijke Bankwijzer is dus geen statisch instrument waarin een bank die eens beroerd scoort op beleidsthema als mensenrechten of klimaatbeleid, altijd beroerd blijft scoren. Integendeel: banken die hun beleid verbeteren worden hiervoor openlijk gehonoreerd. Tal van banken hebben reeds in de eerste 6 maanden van het bestaan van de Eerlijke Bankwijzer hun beleid op tal van beleidsthema’s en sectoren verbeterd. 

De Eerlijke Bankwijzer baseert zich hierbij op tientallen internationale verdragen, codes en standaarden die speciaal zijn ontwikkeld om bijvoorbeeld mensenrechtenschendingen, schade aan het milieu en corruptie tegen te gaan. Wij roepen de banken dan ook op om deze verdragen naar de letter en de geest te volgen. Sommige banken zijn hier al vrij ver in, anderen benadrukken graag dat ze het goed doen maar schieten ernstig tekort in hun maatschappelijk beleid. 

Oproep tot verbetering
De initiatiefnemers van de Eerlijke Bankwijzer roepen de banken op om aan het publiek meer inzicht te geven waarin zij exact investeren, zowel met spaargeld als via hun beleggingsfondsen. Wij roepen 6 banken op om nieuwe stappen te zetten ten aanzien van hun investeringen in beleggingsfondsen waarin nog altijd foute wapenbedrijven zitten. Wij roepen ING bovendien op om ook zijn beleid voor eigen investeringen aan te passen zodat geen klant meer bevreesd hoeft te zijn dat geld van zijn/haar bank in verkeerde handen komt. Zo lang sommige banken dit inzicht niet geven en hun maatschappelijk beleid niet aanscherpen blijft de Eerlijke Bankwijzer hard nodig. 

Over de Eerlijke Bankwijzer
Op de website van de Eerlijke Bankwijzer kunnen bankklanten zien hoe hun bank het doet op het gebied van wapens en andere mensenrechten- en milieuthema’s. Ze kunnen hun bank ook rechtstreeks aanspreken op hun beleid. De Eerlijke Bankwijzer hoopt op deze manier banken te stimuleren om duurzamer te worden. Sinds de lancering van de Eerlijke Bankwijzer op 22 januari blijken banken zeer gevoelig voor consumentendruk. 

Elk kwartaal wordt opnieuw gekeken naar de vooruitgang van de banken en wordt een praktijkonderzoek gedaan om te zien of banken zich ook aan hun eigen beleid houden. Uit de tweede kwartaalupdate, die eveneens op 2 juli is gepubliceerd, blijkt dat opnieuw enkele banken hun beleid op diverse maatschappelijke thema’s hebben verbeterd, deze keer in het bijzonder de Friesland Bank (betere score op 9 onderwerpen). 

De Eerlijke Bankwijzer is een initiatief van Oxfam Novib, Amnesty International, FNV en Milieudefensie. De Eerlijke Bankwijzer is op 22 januari 2009 gelanceerd. 

Aan het rapport “Banken en wapens: de praktijk” is meegewerkt door IKV Pax Christi voor het onderdeel clustermunitie.

Voor nadere informatie: Jules van Os, persvoorlichter Oxfam Novib 070-3421 727 
Nb. Een ingekorte versie van bovenstaande tekst is op 14 juli gepubliceerd in het FD